NAJWAŻNIEJSZE W TYM TYGODNIU

ZAGRANICA: Na amerykańskim rynku finansowym poniedziałkowa sesja przyniesie reakcje indeksów giełdowych, na piątkowe dane z rynku pracy, które potwierdziły jego odporność i zmniejszyły szanse na rychłe obniżki stóp procentowych przez Fed. Rentowności obligacji USA wzrosły na całej krzywej, a dolar umocnił się w wyniku globalnej awersji do ryzyka oraz zapowiedzi Donalda Trumpa dotyczących nowych ceł. EUR/USD obniżył się w kierunku 1,0325, a złoty stracił względem euro i dolara. Kluczowym wydarzeniem na arenie międzynarodowej będzie potencjalne spotkanie Trumpa z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim. Dodatkowo, w tym tygodniu uwagę inwestorów przyciągną styczniowe dane z USA dotyczące inflacji CPI, sprzedaży detalicznej i produkcji przemysłowej, które mogą wpłynąć na oczekiwania dotyczące polityki pieniężnej Fed.

POLSKA: W centrum krajowej uwagi znajduje się zaplanowana na dziś prezentacja premiera Donalda Tuska dotycząca strategii rozwoju gospodarczego na najbliższe lata. Przedstawiony plan ma zawierać kluczowe informacje o inwestycjach, a także możliwe ułatwienia dla sektorów priorytetowych. W tym tygodniu poznamy odczyty istotnych wskaźników pokazujących kondycję polskiej gospodarki. Zakładamy, że wzrost gospodarczy w IV kw. 2024 roku przyspieszył do 3,5 proc. r/r, wspierany przez odbicie konsumpcji oraz stopniową poprawę w inwestycjach. Inflacja CPI w styczniu wzrosła do 5,2 proc. r/r, głównie ze względu na wyższe ceny żywności i paliw, choć inflacja bazowa prawdopodobnie spadła poniżej 4 proc. r/r. Z kolei dane o bilansie płatniczym najpewniej wskażą na pogłębienie deficytu na rachunku obrotów bieżących, wynikające z silniejszego wzrostu importu w porównaniu do eksportu.

POZIOM MARNOWANIA ŚRODKÓW PRZEZ RZĄDY

Elon Musk pełni obecnie kluczową rolę w rządzie USA jako przewodniczący Departamentu Efektywności Rządu (Department of Government Efficiency, DOGE – nazwa taka sama jak kryptowaluty, którą stworzył wcześniej). Głównym jego celem jest cięcie niepotrzebnych wydatków publicznych, czy każdemu rządowi przydałby się taki dodatkowy audytor?

Główne zadania i działania DOGE pod kierownictwem Muska. Redukcja wydatków federalnych. W ciągu pierwszych trzech tygodni działalności zidentyfikowano oszczędności przekraczające 1 mld USD, koncentrując się na programach dot. różnorodności. DOGE przeprowadza audyty różnych agencji, takich jak Agencja Stanów Zjednoczonych ds. Rozwoju Międzynarodowego (USAID), Departament Edukacji oraz Pentagon, w celu identyfikacji i eliminacji nieefektywności finansowych. Departament dąży do unowocześnienia technologii i oprogramowania używanego przez rząd, aby zwiększyć efektywność i produktywność operacji federalnych.  Działania DOGE budzą kontrowersje, zwłaszcza w kontekście dostępu do wrażliwych danych finansowych obywateli.

Marnotrawstwo wydatków państwowych jest uporczywym problemem, który nie tylko obciąża budżety narodowe, ale również prowadzi do znaczących strat w gospodarce. Zjawisko to jest szczególnie widoczne w dużych, skomplikowanych strukturach administracyjnych, takich jak rządy Stanów Zjednoczonych, Unii Europejskiej, czy Chin. W USA na przykład, badania wykazały, że roczne nieprawidłowe płatności w ramach programów federalnych wynoszą ponad 200 mld USD. Do tego dochodzi nieefektywne wydatkowanie funduszy na obronność, gdzie Pentagon wielokrotnie był krytykowany przez audytorów, a marnotrawstwo w sektorze obronnym jest szacowane na co najmniej 100 mld USD rocznie. Z kolei w Wielkiej Brytanii, badania wskazują, że rocznie około 15 mld GBP jest marnotrawione w wyniku nieefektywnych kontraktów rządowych, zakupów i oszustw, a pandemia Covid-19 tylko pogłębiła ten problem, prowadząc do straty 37 mld GBP na skutek błędów i nadużyć w programach pomocowych.

Problem marnotrawstwa wydatków jest również obecny w innych częściach świata. W Ameryce Łacińskiej, według badania Interamerykańskiego Banku Rozwoju, nieefektywności i oszustwa w wydatkach rządowych mogą wynosić nawet 220 mld USD rocznie, co stanowi około 4,4 proc. PKB regionu. W USA roczne straty związane z marnotrawstwem wydatków państwowych wynoszą od 200 do 500 mld USD, co stanowi około 0,74 proc. do 1,86 proc. PKB. W Chinach straty te mogą wynosić od 200 do 400 mld USD rocznie, co odpowiada od 1,13 proc. do 2,26 proc. PKB. W Unii Europejskiej marnotrawstwo jest szacowane na od 0,29 proc. do 0,59 proc. PKB, a w Wielkiej Brytanii na od 0,39 proc. do 0,58 proc. PKB, z wyraźnym wzrostem tego wskaźnika w wyniku pandemii. W Polsce, marnotrawstwo wynosi szacunkowo od 1,2 proc. do 1,8 proc. PKB.

Główne czynniki, które wpływają na skalę marnotrawstwa wydatków rządowych, to przede wszystkim złożoność procesów budżetowych oraz brak odpowiedzialności w zarządzaniu finansami publicznymi. Politycy często bardziej koncentrują się na swoich interesach politycznych, takich jak reelekcja, niż na odpowiedzialnym zarządzaniu środkami publicznymi. Brak długoterminowej perspektywy i trudności w koordynacji działań rządu prowadzą do powielania programów, które są zbędne lub nieefektywne. Dodatkowo, menedżerowie publiczni nie mają wystarczających bodźców do podejmowania decyzji, które mogłyby ograniczyć marnotrawstwo. W rządach o dużych budżetach, takich jak w USA czy Chinach, rotacja kadry menedżerskiej oraz wpływ grup interesów dodatkowo utrudniają skuteczne zarządzanie.

Marnotrawstwo wydatków państwowych ma charakter zarówno techniczny, jak i alokacyjny. W pierwszym przypadku chodzi o niewłaściwe wykorzystanie dostępnych zasobów, takie jak błędne inwestycje w infrastrukturę czy nieefektywne kontrakty rządowe. W drugim przypadku, choć środki są wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem, mogą one nie przynosić realnych korzyści społecznych lub gospodarczych, co wynika z błędnych decyzji politycznych. Przykładem tego typu marnotrawstwa jest zjawisko powielania programów pomocowych czy funduszy, które nie przynoszą wymiernych efektów, a jedynie obciążają budżet państwa.

PODSUMOWANIE

Zredukowanie marnotrawstwa wydatków państwowych mogłoby przynieść znaczne korzyści. W krajach takich jak Stany Zjednoczone, gdzie nieprawidłowe płatności przekraczają 200 mld USD rocznie, eliminacja tego typu wydatków mogłaby pozwolić na obniżenie podatków lub zwiększenie inwestycji w usługi publiczne, takie jak edukacja czy opieka zdrowotna. Ponadto, zmniejszenie nieefektywności w zarządzaniu wydatkami mogłoby przyczynić się do obniżenia długu publicznego oraz poprawy stabilności gospodarczej. W Polsce, problem marnotrawstwa także jest widoczny, a zredukowanie go do poziomu zgodnego z najlepszymi praktykami mogłoby poprawić bilans fiskalny państwa, szczególnie w obszarze inwestycji infrastrukturalnych i obronnych. Marnotrawstwo wydatków państwowych to problem globalny, ale którego rozwiązanie nie jest takie proste, bo jest wpisane w zasady działania sektora publicznego.

Informacje i zastrzeżenia: Niniejszy materiał („Materiał”) ma charakter wyłącznie informacyjny oraz nie stanowi oferty w rozumieniu ustawy - Kodeks cywilny, ani rekomendacji do zawarcia transakcji kupna, sprzedaży lub innego rodzaju przeniesienia któregokolwiek instrumentu finansowego. Bank dołożył wszelkich racjonalnych i niezbędnych starań, aby informacje zamieszczone w Materiale były rzetelne oraz oparte na wiarygodnych źródłach. Informacje zawarte w Materiale nie mogą być traktowane jako propozycja nabycia którychkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego lub podatkowego ani jako forma świadczenia pomocy prawnej. Prognozy oraz dane zawarte w Materiale nie stanowią zapewnienia uzyskania określonych wyników jakichkolwiek transakcji finansowych ani przyszłych cen którychkolwiek instrumentów finansowych. Materiał nie stanowi badania inwestycyjnego ani publikacji handlowej w rozumieniu Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) 2017/565 z dnia 25 kwietnia 2016 r. uzupełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez firmy inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tej dyrektywy. Bank i jego spółki (podmioty) zależne oraz pracownicy tych podmiotów mogą być zainteresowani zawarciem lub być stroną transakcji finansowych, w tym zawartych na instrumentach finansowych, których wynik jest uzależniony od czynników (danych i informacji) wymienionych w Materiałach.

Administratorem danych osobowych jest VeloBank S.A. z siedzibą w Warszawie (00-843) Rondo Ignacego Daszyńskiego 2 C (Bank). Dane kontaktowe Banku: VeloBank S.A., Rondo Ignacego Daszyńskiego 2 C, 00-843 Warszawa, telefon: 664 919 797, formularz: https://www.velobank.pl/kontakt/formularz-kontaktowy. Dane kontaktowe Inspektora Ochrony Danych: iod@velobank.pl. Bank przetwarza dane osobowe w odpowiedzi na zainteresowanie otrzymywaniem raportów analitycznych (art. 6 ust. 1 lit. a RODO - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE). Masz prawo do żądania od Banku dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania, a także prawo do przenoszenia danych. Masz prawo do wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Podanie danych osobowych jest dobrowolne. W razie jakichkolwiek pytań lub sugestii skontaktuj się z nami.